Çocuk Kardiyolojisi Nedir?
Çocuk kardiyolojisi, yeni doğan dönemindeki bebeklerden itibaren, 18 yaş bitimine kadar olan tüm bebek, çocuk ve ergen kişilerin kalp hastalıklarının teşhis, tedavi ve takibini yapan tıbbî birimdir.
Anne karnındaki ilk iki ay içerisinde hücrelerin farklılaşması ve gelişimlerini sürdürmesi ile kalp kendi gelişimini tamamlar. Başlangıçta tüp seklinde olan ilk kalp dokusu, yaklaşık 60 gün içerisinde 4 boşluklu ve 4 kapaklı bir çeşit mekanik kalp pompası haline gelir ve çalışmaya başlar. Böylece anne karnından itibaren yaşamın sonuna kadar çalışmaya devam eder. Bazı kalp gelişim bozuklukları bebek daha anne karnında iken görülmeye başlar. Bu kapsamdaki pek çok yenidoğan kalp rahatsızlıklarının artık günümüzde daha anne karnındayken tanı alması mümkün olmaktadır. Doğuştan kalp hastalıklarının bazılarında bebek doğar doğmaz girişimsel işlemler veya cerrahi operasyon gerekebilmektedir. Bu nedenle kalp anomalilerinin erken teşhis ve tedavisi oldukça önem taşımaktadır.
Çocuklarda Görülen Kalp Hastalıkları Nelerdir?
Çocuklarda kalp sorunları doğuştan ve sonradan görülen olarak iki ana grupta toplanmaktadır. Yetişkinlerin aksine çocukluk döneminde görülen kalp hastalıklarının büyük bölümü doğuştan kaynaklı olarak karşımıza çıkar. Her anne adayı için doğuştan kalp hastalığı olan bir çocuk doğurma olasılığı 1000 doğumda 8’dir. Buna göre ülkemizde yılda yaklaşık 10000 ile 15000 çocuk doğuştan kalp hastalığı ile doğmaktadır.
Doğuştan kalp hastalıklarının nedenleri çoğu vakada bilinmemektedir. Genetik, çevresel faktörler, yaşam şekli, kızamıkçık gibi viral enfeksiyonlar, annenin hamilelikte fazla alkol veya yasal olmayan ilaç kullanımı olabilir. Down sendromu gibi genetik durumlar birçok organı etkiler ve doğuştan kalp hastalıklarının nedeni olabilir.
Çocukları etkileyen sonradan kazanılmış birçok kalp hastalığı vardır. Bunların çoğu kalp romatizması, kalp kaslarının aşırı büyümesi, kalp iltihapları, Kawasaki hastalığı gibi hastalıkları içerir. Bazen çocuklarda anormal atım hissi veya çarpıntıya neden olan ritim bozuklukları görülebilir.
Kalp Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Sık nefes alıp verme, çarpıntı, kalpte üfürüm duyulması, morarma, bayılma, baş dönmesi, çabuk yorulma, sık görülen solunum yolu enfeksiyonu, yüksek tansiyon, göğüs ağrısı, gelişim bozukluğu, kilo alamama.
Kalpte Üfürüm Nedir?
Çocuk kalp rahatsızlıkları arasında en sık karşılaşılanlardan biri de üfürüm görülmesidir. Kalp hastalıkları arasında sıklıkla görülen üfürüm, doktorun çocuğun kalbini dinlerken üfleme şeklinde farklı bir ses duymasıdır. Normal şartlar altında kalp dinlenirken, kapakların kapanma sesleri net olarak duyulur. Ancak bu kapak sesleri dışında duyulan şiddetli üfürümler, bir kalp hastalığının belirtisi olabilir. Bazı durumlarda ise bu üfürüm hafif düzeydedir. Bu nedenle üfürüm tipleri "masum" ve "patolojik" üfürüm olarak ikiye ayrılır.
Masum üfürümün varlığının nedeni çocuklarda göğüs duvarının yetişkinlere oranla çok daha ince olmasıdır. Zamanla çocuk büyür ve bu duvar kalınlaşır. Böylece üfürüm de kendiliğinden yok olur. Patolojik üfürüm durumunda ise kalpte yer alan delikler, kalp damarlarındaki darlık ve damar açıklıkları gibi yapısal bozukluklar şiddetli üfürüme neden olmaktadır. Kalpte üfürüm varlığı ve türü, uzman doktor tarafından kolaylıkla fark edilebilir.
Çocuk Kalp Hastalıklarında Teşhis Yöntemleri Nelerdir?
Çocuk kalp hastalıklarında uygun tedavinin sürdürülebilmesi ve başarılı bir sonuç alınabilmesi için öncelikle doğru tanı konulması gereklidir. Bunun için öncelikle çocuğun aile öyküsü dinlenir, fizikî muayenesi yapılır ve uzman doktorun gerekli gördüğü durumlarda bazı testler uygulanır. Bu testler şunlardır:
Kalp elektrokardiyografisi: EKG olarak da bilinen bu yöntem ile vücudun farklı alanlarında cilt üzerine yapıştırılan elektrotlar sayesinde kalbin elektriksel aktivitesinin grafiksel olarak görülebilmesidir.
Telekardiyografi: Kalbin boyutlarının, bazı boşluklarda oluşan genişlemesinin ve görünümünün görüntülendiği kalp akciğer filmidir.
HolterEKG ve Tansiyon: Kayıt cihazı ile belirli aralıklarla ölçüm yapılarak kalbin durumunun gözlenmesi ve tansiyon takibinin yapılmasıdır.
Ekokardiyografi: EKO olarak da bilinen bu yöntem ile kalp boşluklarının boyutları, kalp kapakları, kalp içi basınç, kalp duvar hareketleri ve tek bir kasılma sırasında atılan kan miktarı takip edilebilir.
Efor testi: Göğüs bölgesine yapıştırılan elektrotlar aracılığı ile nabız, tansiyon gibi pek çok verinin gözlenmesidir.
Kalp kateterizasyonu ve anjiyografisi: Kalbin farklı alanlarındaki basıncın ölçülmesi için takılan kateter aracılığı ile kontrast madde verilmesi ve kalbin anatomik şekli ile boyutlarının gözlenmesidir.
Çocuklarda Görülen Kalp Hastalıkları İçin Ne Tip Tedaviler Uygulanır?
Doğuştan kalp hastalıklarının çoğunun tedavisi ameliyatla yapılır. Bunun yanı sıra bazı küçük kalp delikleri kendiliğinden kapanır, bazıları ise hiç kapanmasa da çok küçük oldukları için ömür boyu ameliyat edilmeden takip edilebilir. Kateter ile tedavisi mümkün olan doğuştan kalp hastalıkları da vardır. Kapak ve damar darlıkları kateter sırasında balon ile genişletilebilir, bazı özellikteki kalp delikleri de kateter yardımıyla kapatılabilir. Her hastalık için farklı tutum gereklidir.